Xét nghiệm ADN bằng mẫu niêm mạc miệng là công nghệ tách chiết và phân tích ADN hiện đại, rất dễ lấy mẫu, áp dụng cho mọi lứa tuổi và có thể tự thu mẫu tại nhà với độ chính xác tương đương các kỹ thuật tách ADN từ mẫu sinh phẩm khác. Nhiều người vẫn thắc mắc liệu xét nghiệm ADN bằng nước bọt có chính xác không? Mẫu nước bọt lấy như thế nào? Bảo quản mẫu niêm mạc miệng ra sao?
Trong bài viết sau đây, Tiến sĩ Đặng Trần Hoàng đến từ Trung tâm xét nghiệm ADN NOVAGEN sẽ cùng giải đáp các thắc mắc nêu trên.
Mẫu niêm mạc miệng là gì?
Lẫn trong khoang miệng chúng ta là hàng tỷ tế bào biểu mô tự bong ra liên tục và hòa lẫn trong nước bọt. Chúng ta thường gọi những tế bào này là tế bào niêm mạc miệng.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, kỹ thuật tách ADN từ các tế bào niêm mạc miệng là khá dễ dàng, không xâm lấn và tiêu tốn lượng hóa chất ít hơn rất nhiều so với các quy trình tách chiết ADN từ những mẫu sinh phẩm khác như máu, cuống rốn, móng tay, hay các loại dịch sinh học khác.
Thêm vào đó, tỷ lệ trung bình của các tế bào biểu mô trong nước bọt ở trẻ em cao hơn 23% so với người lớn.
Do vậy, tế bào biểu mô trong nước bọt đang dần trở nên phổ biến và được sử dụng không chỉ trong lĩnh vực xét nghiệm ADN mà còn nhiều nghiên cứu y học khác, như các bệnh liên quan đến viêm răng lợi…
>>> Xem thêm
Cách lấy mẫu tế bào niêm mạc miệng tại nhà
Hiện nay ở Mỹ, các nhà khoa học đã phát triển một loại dụng cụ đơn giản chuyên dùng cho việc thu mẫu nước bọt.
Dụng cụ này được chế tạo bằng nhựa tổng hợp, có dạng ống dài khoảng 8 cm, một đầu bịt kín, một đầu hở và có miệng loe tròn. Khi lấy mẫu nước bọt, người dùng chỉ cần nhổ vài lần nước bọt vào phía đầu miệng loe ra, nước bọt sẽ di chuyển qua một màng lọc ở giữa có chức năng giữ lại các tế bào niêm mạc miệng. Phần dịch nước bọt chảy qua màng sẽ đọng lại ở dưới đáy ống và sẽ được loại bỏ sau đó.
Tại Việt Nam, do giá thành của dụng cụ lấy mẫu nước bọt này khá cao nên chúng ta có thể tự lấy mẫu tế bào niêm mạc miệng tại nhà chỉ bằng các dụng cụ rất đơn giản và dễ kiếm. Đó chính là đầu tăm bông y tế.
Hầu như gia đình nào cũng có sẵn một hộp tăm bông trong nhà. Công dụng chính thường dùng để ngoáy tai hoặc lấy tưa lưỡi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực xét nghiệm ADN, tăm bông y tế còn có một công dụng hữu ích khác đó chính là dùng để thu mẫu niêm mạc miệng.
Xét nghiệm ADN bằng mẫu niêm mạc miệng áp dụng được cho mọi lứa tuổi và có thể thực hiện tại nhà với độ chính xác tương đương các phương pháp khác.
Các bước lấy mẫu niêm mạc miệng bao gồm:
- Súc sạch miệng 3 lần với nước ấm hoặc nước sôi để nguội
- Lần lượt lấy tăm bông vô trùng từ hộp đựng. Nên dùng loại có 1 đầu xoắn (dùng để cầm bằng tay) và đầu trơn (dùng để lấy nước bọt)
- Tiến hành lấy mẫu niêm mạc miệng bằng cách đưa đầu tăm bông vào khóe miệng (động tác giống như đưa bàn chải đánh răng vào khóe miệng) nhưng không cọ vào răng mà xoay nhẹ vài lần vào phía trong thành má cho thấm nước bọt vào đầu tăm bông.
- Bỏ tăm bông vào phong bì giấy hoặc giấy vở học sinh để có độ thông khí tự nhiên –> phần nước bọt sẽ bay hơi tự nhiên, còn lại tế bào niêm mạc miệng sẽ bám lại đầu tăm bông.
- Lặp lại với 2-3 đầu tăm bông như vậy.
- Mẫu tăm bông của người nào lấy xong cần bỏ ngay vào phong bì riêng, ghi rõ họ tên hoặc kí hiệu
- Nếu chưa kịp gửi mẫu tăm bông tới văn phòng Trung tâm xét nghiệm ADN NOVAGEN ngay thì có thể để phong bì mẫu vào ngăn mát tủ lạnh (Ở nhiệt độ phòng, mẫu tăm bông thấm nước bọt sau khi để khô có thể để trong 5-7 ngày mà vẫn đảm bảo chất lượng của mẫu)
lấy mẫu niêm mạc miệng ở trẻ nhỏ
lấy mẫu niêm mạc miệng ở người lớn
lấy mẫu niêm mạc miệng tại NOVAGEN
Lưu ý:
- mặc dù kỹ thuật tách ADN từ mẫu niêm mạc miệng không bị ảnh hưởng bởi bia rượu, cà phê, sữa, hay thức ăn. Tuy nhiên, nên hạn chế ăn uống trước khi lấy mẫu
- nếu cảm giác bị khô miệng thì nên chẹp chẹp miệng vài lần trước khi đưa tăm bông vào miệng; hoặc nhấp một ngụm nhỏ nước sôi để nguội
- đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, chỉ cần đưa nhẹ đầu tăm bông vào khóe miệng và vê tròn tăm bông vài lần là sẽ thấm được nước bọt và lấy đủ lượng tế bào niêm mạc miệng cần dùng
- KHÔNG được nhổ nước bọt vào đầu tăm bông
- KHÔNG được bỏ đầu tăm bông thấm nước bọt vào túi zip nilon kín vì như vậy sẽ dễ làm hỏng mẫu trong môi trường kín
Độ chính xác của phân tích ADN bằng niêm mạc miệng
Công nghệ tách chiết, tinh sạch và giải trình tự ADN mới nhất hiện nay cho phép đảm bảo độ chính xác của xét nghiệm ADN bằng mẫu niêm mạc miệng đạt gần như tuyệt đối, trên 99,99999%.
Độ tin cậy của kỹ thuật thử ADN bằng nước bọt là tương đương như các xét nghiệm ADN sử dụng mẫu máu, gốc chân tóc hay các loại sinh phẩm khác.
Giá xét nghiệm ADN bằng niêm mạc miệng
Tại Trung tâm xét nghiệm ADN NOVAGEN, các nhà khoa học luôn ứng dụng những công nghệ mới nhất trong lĩnh vực ADN và tối ưu quy trình liên tục để có được bảng giá xét nghiệm ADN huyết thống hợp lý và ưu đãi nhất. Xem bảng giá chi tiết TẠI ĐÂY
Tài liệu tham khảo
- Comparison between DNA obtained from buccal cells of the upper and lower gutter area (http://dx.doi.org/10.1590/S0103-64402009000400002)
- Quantitation of the cellular content of saliva and buccal swab samples. Scientific Reports. Volume 8, Article number: 6944 (2018)
- Buccal cells DNA extraction to obtain high quality human genomic DNA. PMCID: PMC3881822
- Buccal Cells Submitted to Three Different Storage Conditions Before DNA Extraction. PMID: 19274396
TS. Đặng Trần Hoàng
Trung tâm ADN NOVAGEN
No Responses