Bảng chuyển hóa cơ bản (BMP)

Bảng chuyển hóa cơ bản là gì?

Bảng chuyển hóa cơ bản (BMP) là một xét nghiệm hữu ích và phổ biến để đo lường một số khía cạnh quan trọng trong máu của bạn.

BMP là xét nghiệm mẫu máu để đo 8 hoạt chất khác nhau trong máu của bạn. Bảng này cung cấp thông tin hữu ích về sự cân bằng hóa học và chuyển hóa của cơ thể bạn (cách cơ thể bạn chuyển hóa thức ăn bạn ăn thành năng lượng).

Các bác sĩ thường sử dụng BMP làm xét nghiệm máu thường xuyên và giúp chẩn đoán, sàng lọc hoặc theo dõi một số tình trạng sức khỏe nhất định.

Bảng chuyển hóa cơ bản gồm những gì?

Bảng chuyển hóa cơ bản đo các chất sau trong máu của bạn:

• Glucose: Đây là loại đường cung cấp năng lượng cho cơ thể và não bộ của bạn. Glucose còn được gọi là đường trong máu. Đường huyết tăng cao thường là dấu hiệu của bệnh tiểu đường.
• Canxi:  là một trong những khoáng chất quan trọng và phổ biến nhất trong cơ thể bạn. Mặc dù hầu hết canxi được lưu trữ trong xương nhưng bạn cũng cần canxi trong máu. Canxi trong máu rất cần thiết cho hoạt động bình thường của dây thần kinh, cơ và tim. Nó cũng giúp đông máu khi bạn bị thương.
• Ure máu (BUN): Đây là phép đo urê, một chất thải mà thận giúp loại bỏ khỏi máu.
• Creatinine: Đây là sản phẩm phụ của hoạt động cơ bắp. Đó là một chất thải mà thận lọc và loại bỏ khỏi máu.

BMP cũng đo 4 chất điện giải sau đây. Chất điện giải là những khoáng chất mang điện tích khi chúng hòa tan trong chất lỏng. Những chất điện giải này trong máu kiểm soát chức năng thần kinh và cơ bắp, đồng thời duy trì sự cân bằng axit-bazơ (cân bằng pH) trong máu và cân bằng nước của bạn.

• Natri: Hầu hết natri của bạn đến từ thực phẩm bạn ăn và thận giúp điều chỉnh nồng độ natri trong cơ thể.
• Kali: Kali đến từ thực phẩm bạn ăn và có mặt trong tất cả các mô của cơ thể.
• Bicarbonate: Bicarbonate cho biết lượng carbon dioxide (CO2) trong máu của bạn.
• Clorua: Clorua có chức năng cùng với natri, kali và bicarbonate để kiểm soát nhiều quá trình trong cơ thể bạn.

Tại sao một bảng trao đổi chất cơ bản được yêu cầu?

Có nhiều lý do mà các bác sĩ có thể yêu cầu bảng chuyển hóa cơ bản (BMP). Bác sĩ thường yêu cầu BMP để đánh giá tổng quát về sức khỏe thể chất tổng thể của bạn. Với tám phép đo riêng lẻ, bảng chuyển hóa cơ bản có thể kiểm tra một số chức năng và quá trình của cơ thể, bao gồm:

• Chức năng thận và sức khỏe của bạn.
• Lượng đường trong máu của bạn.
• Sự cân bằng axit và bazơ trong máu của bạn.
• Cân bằng chất lỏng và chất điện giải của bạn.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu BMP nếu bạn gặp phải một triệu chứng chung hơn, chẳng hạn như:

• Mệt mỏi.
• Lú lẫn.
• Nhiều trường hợp nôn mửa.
• Vấn đề về hô hấp.

Tùy thuộc vào tình huống, bác sĩ có thể yêu cầu BMP cho những trường hợp sau:

• Chẩn đoán: BMP có thể giúp nhà cung cấp của bạn chẩn đoán một số tình trạng bệnh lý.
• Sàng lọc: Sàng lọc có nghĩa là cố gắng tìm ra các vấn đề sức khỏe trước khi bạn có các triệu chứng. Kiểm tra định kỳ giúp tìm ra những tình trạng nhất định ở giai đoạn đầu. Vì nó chứa tám phép đo khác nhau nên các bác sĩ có thể sử dụng BMP như một phần của việc kiểm tra sức khỏe định kỳ.
• Giám sát: Nếu bạn mắc một tình trạng bệnh lý nhất định, BMP có thể giúp bác sĩ xác định xem phương pháp điều trị của bạn có hiệu quả hay không. BMP cũng có thể giúp kiểm tra tác dụng phụ của một số loại thuốc, đặc biệt là những thuốc có thể ảnh hưởng đến thận của bạn. Nếu bạn đã có kết quả xét nghiệm bất thường trước đó, bác sĩ có thể yêu cầu BMP để xem liệu mức độ của bạn có thay đổi theo thời gian hay không.

Tại sao tôi cần bảng chuyển hóa cơ bản (BMP)?

Bảng chuyển hóa cơ bản (BMP) có thể cung cấp thông tin hữu ích trong nhiều tình huống khác nhau, bao gồm:

• Nếu bạn đang được điều trị trong phòng cấp cứu.
• Nếu bạn đang gặp các triệu chứng liên quan đến vấn đề về thận và/hoặc trao đổi chất.
• Nếu bạn đang gặp một triệu chứng chung, chẳng hạn như mệt mỏi hoặc nôn mửa.
• Để theo dõi một số tình trạng mãn tính mà bạn có thể mắc phải, chẳng hạn như huyết áp cao hoặc bệnh thận.
• Nếu trước đó bạn có kết quả xét nghiệm bất thường để xem liệu mức độ của bạn đã thay đổi hay vẫn bất thường.
• Nếu bạn đang bắt đầu dùng một loại thuốc mới có thể ảnh hưởng đến chức năng thận của bạn.

Phân biệt bảng chuyển hóa toàn diện (CMP) và bảng chuyển hóa cơ bản (BMP)

BMP và CMP tương tự nhau vì cả hai đều được coi là xét nghiệm máu định kỳ.

Sự khác biệt là CMP bao gồm 14 bài kiểm tra riêng lẻ – tám bài kiểm tra giống như BMP, cộng thêm sáu bài kiểm tra nữa. Sáu xét nghiệm bổ sung đo một số protein và men gan trong máu của bạn. Các bài kiểm tra bổ sung trong CMP bao gồm:

• Tổng lượng protein: Đây là phép đo sơ bộ về tổng lượng albumin và globulin, là những protein trong máu của bạn. Một số loại protein này liên quan đến chức năng của mạch máu và hệ thống miễn dịch.
• Bilirubin: Đây là chất thải được tạo ra từ sự phân hủy hồng cầu. Gan của bạn chịu trách nhiệm loại bỏ bilirubin khỏi cơ thể bạn.
• Albumin: Đây là một loại protein do gan của bạn tạo ra. Nó vận chuyển các chất quan trọng qua dòng máu của bạn và giữ cho chất lỏng không bị rò rỉ ra khỏi mạch máu.

CMP cũng đo ba loại men gan sau đây. Enzyme là những chất hoạt động như chất xúc tác và cho phép các quá trình cơ thể nhất định xảy ra.

• Phosphatase kiềm (ALP).
• Alanine transaminase (ALT).
• Aspartate aminotransferase (AST).

Bác sĩ có thể yêu cầu CMP thay vì BMP để có được bức tranh đầy đủ hơn về sức khỏe tổng thể của bạn và/hoặc để giúp chẩn đoán hoặc theo dõi bệnh gan hoặc các tình trạng cụ thể khác.

Tôi có cần nhịn ăn để thực hiện bảng chuyển hóa cơ bản (BMP) không?

Bạn có thể sẽ cần phải nhịn ăn ít nhất tám giờ trước khi xét nghiệm máu bảng chuyển hóa cơ bản.

Nhịn ăn cho xét nghiệm máu này có nghĩa là không ăn uống gì khác ngoài nước lọc. Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn các hướng dẫn cụ thể khi họ yêu cầu xét nghiệm cho bạn.

Kết quả của bảng chuyển hóa cơ bản (BMP) có ý nghĩa gì?

Các báo cáo xét nghiệm máu, bao gồm các báo cáo xét nghiệm bảng chuyển hóa cơ bản, thường cung cấp các thông tin sau:

• Tên xét nghiệm máu hoặc kết quả đo được trong máu của bạn.
• Số lượng hoặc phép đo kết quả xét nghiệm máu của bạn.
• Phạm vi đo bình thường cho bài kiểm tra đó.
• Thông tin cho biết kết quả của bạn là bình thường hay bất thường hoặc cao hay thấp.

Nếu bất kỳ kết quả BMP đơn lẻ nào hoặc sự kết hợp của các kết quả không bình thường, điều đó có thể chỉ ra — nhưng không đảm bảo — nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau, bao gồm:

• Bệnh thận.
• Bệnh tiểu đường.
• Huyết áp cao (tăng huyết áp).

BMP cũng có thể chẩn đoán hoặc giúp chẩn đoán các tình trạng cấp tính (đột ngột và nghiêm trọng), bao gồm:

• Mất nước.
• Nhiễm toan ceton liên quan đến bệnh tiểu đường.
• Hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp).
• Suy thận.

Nếu bạn có kết quả bất thường, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu bạn trải qua các xét nghiệm bổ sung để xác nhận hoặc loại trừ chẩn đoán cụ thể. Nếu bạn có thắc mắc về kết quả của mình, đừng ngại nói chuyện với bác sĩ của bạn.

*** Bài viết chỉ có giá trị tham khảo. Không thay thế chẩn đoán và điều trị của bác sĩ ***