Nước bọt quan trọng hơn nhiều so với những gì bạn nghĩ. Mọi người đều biết rằng để chăm sóc răng miệng tốt thì việc đánh răng và dùng chỉ nha khoa mỗi ngày là rất quan trọng. Tuy nhiên, bạn có biết rằng ngay từ khi còn nhỏ, nước bọt cũng đóng vai trò rất lớn đối với sức khỏe răng miệng của bạn? Mặc dù chúng ta có thể kiểm soát việc chăm sóc răng miệng tốt như thế nào nhưng chúng ta lại có ít quyền lực hơn trong việc sản xuất nước bọt. May mắn thay, có một số cách bạn có thể đảm bảo rằng con bạn tiết ra đủ lượng nước bọt cần thiết để có sức khỏe răng miệng tốt khi còn nhỏ. Hãy đọc tiếp để tìm hiểu thêm về tất cả những điều tuyệt vời mà nước bọt mang lại cho sức khỏe của chúng ta và cách bạn có thể hỗ trợ sản xuất nước bọt lành mạnh!
Nước bọt là gì?
Nước bọt là một chất lỏng sinh học do các tuyết nước bọt của con người tiết ra và là 1 thành phần của hệ thống tiêu hóa.
Nước bọt có dạng dung dịch trong suốt, không màu, đôi khi có màu trắng đục, thường xuyên hiện diện trong khoang miệng con người và các động vật có xương sống khác.
Ba cặp tuyến nước bọt chính và nhiều tuyến nhỏ hơn là nguồn sản xuất chính đảm bảo lượng nước bọt lưu thông liên tục trong miệng.
Những tuyến này được tìm thấy ở bên trong mỗi má, dưới lưỡi và dưới hàm ở phía trước miệng. Cùng với nhau, các tuyến này hoạt động liên tục 24/7 và tiết ra khoảng 2 đến 4 lít nước bọt mỗi ngày.
Thành phần của nước bọt bao gồm 98% là nước, phần còn lại bao gồm chất điện giải, chất nhầy, protein, chất có hoạt tính kháng khuẩn, muối khoáng và enzyme tiêu hóa (chủ yếu là amylase).
Khi lưu thông trong khoang miệng, nước bọt sẽ cuốn theo các mảnh vụn thức ăn, tế bào vi khuẩn và bạch cầu.
Một lượng nhỏ nước bọt liên tục được tiết vào miệng, nhưng sự hiện diện của thức ăn, hoặc thậm chí chỉ ngửi hoặc nghĩ đến nó, sẽ nhanh chóng làm tăng lượng nước bọt tiết ra.
Chức năng của nước bọt
Các chức năng của nước bọt rất nhiều:
* Chức năng bôi trơn: nước bọt giúp bôi trơn và làm ẩm bên trong miệng để hỗ trợ phát âm và chuyển thức ăn thành dạng lỏng hoặc dạng bán rắn để có thể nếm và nuốt dễ dàng hơn. Nước bọt bao phủ niêm mạc miệng một cách cơ học để bảo vệ nó khỏi chấn thương trong quá trình ăn, nuốt và nói. Đau miệng rất phổ biến ở những người bị giảm nước bọt.
* Chức năng tiêu hóa của nước bọt: bao gồm làm ẩm thức ăn và giúp tạo ra một lượng thức ăn lớn. Chức năng bôi trơn của nước bọt cho phép thức ăn được đưa dễ dàng từ miệng vào thực quản. Nước bọt có chứa enzyme amylase có khả năng phân hủy tinh bột thành các loại đường đơn giản hơn như maltose và dextrin có thể được phân hủy thêm ở ruột non. Khoảng 30% quá trình tiêu hóa tinh bột diễn ra trong khoang miệng. Các tuyến nước bọt cũng tiết ra lipase nước bọt (một dạng lipase mạnh hơn) để bắt đầu quá trình tiêu hóa chất béo. Lipase nước bọt đóng vai trò lớn trong quá trình tiêu hóa chất béo ở trẻ sơ sinh vì lipase tuyến tụy của chúng vẫn cần một thời gian để phát triển. Do đó, các enzyme có trong nước bọt thực sự hỗ trợ tiêu hóa bằng cách phá vỡ thức ăn trước khi nó đến dạ dày của bạn. Đây là bước quan trọng đầu tiên để hệ tiêu hóa khỏe mạnh và đều đặn.
* Nước bọt rất quan trọng trong cảm giác vị giác: nước bọt là môi trường lỏng trong đó các chất hóa học được vận chuyển đến các tế bào thụ cảm vị giác (chủ yếu liên quan đến nhú lưỡi). Những người có ít nước bọt thường phàn nàn về chứng rối loạn vị giác (tức là rối loạn vị giác, ví dụ như giảm khả năng nếm hoặc luôn có vị kim loại khó chịu).
* Các chức năng khác của nước bọt:
- Nước bọt duy trì độ pH của miệng. Nước bọt quá bão hòa với các ion khác nhau. Một số protein nước bọt ngăn chặn sự kết tủa, tạo thành muối. Các ion này hoạt động như một chất đệm , giữ độ axit của miệng trong một phạm vi nhất định, điển hình là pH 6,2–7,4. Điều này ngăn chặn các khoáng chất trong mô cứng của răng bị hòa tan.
- Nước bọt giúp kiểm soát cân bằng nước của cơ thể; nếu thiếu nước, tuyến nước bọt bị mất nước, khiến miệng khô, gây ra cảm giác khát và kích thích nhu cầu uống nước.
- Nước bọt giảm sâu răng và nhiễm trùng bằng cách loại bỏ các mảnh vụn thức ăn, tế bào chết, vi khuẩn và bạch cầu.
- Nước bọt còn chứa protein giúp bảo vệ men răng, nước bọt thậm chí còn có thể làm giảm hôi miệng.
Có thể xét nghiệm ADN bằng nước bọt?
Trong thực tế, ngoài các thành phần giúp đảm bảo chức năng sinh học và tiêu hóa của cơ thể, trong nước bọt còn có lẫn một lượng tế bào niêm mạc bong ra liên tục ở trong khoang miệng.
Từ các tế bào niêm mạc miệng này, kỹ thuật viên có thể tách chiết ADN để tiến hành giải trình tự ADN và dựa vào kết quả phân tích ADN để xác minh quan hệ huyết thống.
Ngoài ra, trong nước bọt còn chưa các tế bào bạch cầu nên lượng ADN tách chiết từ mẫu nước bọt cũng bao gồm nguồn ADN được dung giải từ bạch cầu.
Về khía cạnh sinh học, cho dù ADN được tách từ các loại tế bào nào thì vẫn là ADN đặc trưng duy nhất cho từng người.
Lấy mẫu nước bọt niêm mạc miệng để thử ADN?
Trong quy trình thu mẫu xét nghiệm ADN huyết thống, mẫu nước bọt là một trong 4 loại mẫu sinh phẩm dễ lấy, không gây đau và có thể tách chiết ADN với nồng độ cao dùng cho các bước phân tích tiếp theo.
- Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: dùng 3 tăm bông sạch, một đầu cầm tay, đầu còn lại đưa nhẹ vào khóe miệng của trẻ, xoay vòng nhiều lần cho thấm nước bọt vào đầu tăm bông rồi gói lại bằng 1 tờ giấy ăn và bỏ vào phong bì giấy.
- Đối với trẻ từ 18 tuổi trở lên và người lớn: nếu có thể sẽ uống 1 ngụm nước lọc rồi tiến hành tương tự, dùng 3 tăm bông sạch, một đầu cầm tay, đầu con lại quẹt lên xuống vài lần vào phía trong thành má rồi yêu cầu người thu mẫu ngậm miệng và chẹp lưỡi vài lần cho nước bọt thấm đều vào đầu tăm bông, sau đó cũng gói lại bằng 1 tờ giấy ăn và bỏ vào phong bì giấy.
Lưu ý: mẫu nước bọt sau khi lấy bằng tăm bông xong chỉ được bỏ vào phong bì giấy cho có độ thông khí tự nhiên và làm bay hơi tự nhiên phần nước, còn lại các tế bào bám ở đầu tăm bông sẽ là phần dùng tách ADN. Vì vậy, không được dùng túi Zip nilon kín vì dễ bị vi khuẩn yếm khí làm hỏng mẫu.
